ՄԱԿ֊ի Համաշխարհային պարենային ծրագրի շրջանակներում կազմված "Սովի քարտեզի" համաձայն Հայաստանում շուրջ 500 հազար մարդ թերսնված է: Ըստ քարտեզի՝ Հայաստանում մինչև 5 տարեկան երեխաների մոտ 4,4%-ը տառապում է սուր թերսնուցմամբ, իսկ 9,4%-ը՝ խրոնիկական թերսնուցմամբ։ Համաշխարհային բանկի տվյալներով՝ 2021 թվականին Հայաստանում գրանցվել է աղքատության 7 տոկոս աճ։ 2020 թվականին այն կազմել է 27 տոկոս։

 

Հայաստանը աղքատության բարձր մակարդակ ունեցող երկրների շարքում է, ինչը պայմանավորված է բազմաթիվ պատճառներով ու գործոններով։

 

Այս տարվա ապրիլին Հայաստանի էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանն ասել էր, որ տնտեսական ամենակարևոր ռիսկը պարենային անվտանգությունն է, և արդյունքում՝ բարձր գնաճը, ինչը կբերի աղքատության աճի: Այսօրվա հաշվարկներով, եթե չհաջողվի տնտեսական աճը բաշխել բոլորի միջեւ, մասնավորապես, բարձրացնել բնակչության խոցելի խավերի եկամուտները, ապա Հայաստանում աղքատության մակարդակը 27 տոկոսից կաճի մինչեւ 42 տոկոս: Այդ մասին Հանրային հեռուստատեսությանը տված հարցազրույցումհաղորդել է ՀՀ էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը։ "Այսպիսով, կբարձրանա պարենային զամբյուղի արժեքը: Եվ, հետևաբար, բնակչության ևս 15 տոկոսը կհայտնվի աղքատության շեմից այն կողմ", - ասել է Քերոբյանը։

 

Բայց Հայաստանում աղքատությունն՝ այսօրվա խնդիրը չէ։

 

Օրինակ, ըստ պաշտոնական վիճակագրության, 2007 թվականին Հայաստանում աղքատության մակարդակը կազմել է 26,4%, կամ 950 հազար մարդ (Հայաստանի Հանրապետության բնակչությունը, ըստ պաշտոնական տվյալների, կազմել է 3,230,000 մարդ)։

 

Արդեն 2008 թվականին՝ Սերժ Սարգսյանի օրոք, աղքատության մակարդակը հասել է 27,6 տոկոսի։ Հետագա տարիներին այս ցուցանիշի աճը շարունակվել է, և Հայաստանը 2012 թվականը փակել է 32,4% աղքատության մակարդակով։

 

2012 թվականի վերջին Սերժ Սարգսյանը կրկին առաջադրվել է որպես Հայաստանի Հանրապետության նախագահի թեկնածու։ Այս անգամ ընտրություններին մասնակցությունն անցավ «Դեպի ապահով Հայաստան» կարգախոսով։ Աղքատության հաղթահարման իր նախընտրական ծրագրում Սարգսյանը նշել է. Պետք է վերացնել աղքատության առաջացման պատճառները։ "Յուրաքանչյուր ընտանիք աշխատանքով պետք է ապահովի հարմարավետ կյանք, իսկ կյանքի դժվարին իրավիճակում հայտնված ընտանիքը պետք է զգա պետության իրական աջակցությունն ու օգնությունը"։ 2013 թվականին, պաշտոնական տվյալներով, Հայաստանում աղքատ էր բնակչության 32 տոկոսը, այսինքն՝ յուրաքանչյուր երրորդ բնակիչը։ Հետագա տարիներին իրավիճակը էապես չի փոխվել։ 2016 թվականի տվյալներով երկրում աղքատների թիվը հասել է 29,4 տոկոսի։ Սա նշանակում է, որ Հայաստանում 880 հազար մարդ ապրել է աղքատության մեջ (2016թ. հունվարի 1-ի դրությամբ ՀՀ մշտական ​​բնակչությունը կազմել է 2 998 600 մարդ)։ Պաշտոնական տվյալներով՝ 2016 թվականին աղքատ է եղել 0-18 տարեկան անչափահասների 34.2%-ը, այսինքն՝ յուրաքանչյուր երրորդը։ Աղքատության ամենացածր մակարդակը գրանցվել է 2008թ.-ին, այնուհետև այն մնացել է 33%-ի մակարդակում։

 

Ինչ վերաբերում է նոր իշխանության, ապա 2020 թվականի թվերը ցույց են տալիս, որ Հայաստանի բնակչության 47.6%-ն աղքատ է, 0.7%-ը՝ սոված։ Սրանք այն մարդիկ են, որոնց ամսական եկամուտը 2020 թվականին չի գերազանցի ամսական 23828 դրամը։ Փետրվարի 3-ի կառավարության նիստում ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, որ 2021 թվականին Հայաստանում գրանցվել է 659 471 աշխատատեղ, ինչը, ըստ նրա, «բացարձակ ռեկորդ է երրորդ հանրապետության պատմության մեջ»։ Նա նշեց նաև, որ նախորդ տարի 150 հազար դրամից ավելի աշխատավարձ ստացողների թիվն աճել է 9 տոկոսով։

 

Բայց միգրացիայի տեմպերի հետ կապված որոշ հարցեր կան: Եթե ​​ամեն ինչ այդքան լավ է, ապա ինչո՞ւ են մարդիկ արտագաղթում Հայաստանից։ Պաշտոնական վիճակագրության համաձայն՝ 2021 թվականին Հայաստանը լքել է ավելի քան 100 հազար մարդ։

 

Մյուս կողմից, փորձելով զսպել գնաճը և այդ նպատակով պարբերաբար բարձրացնելով վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը, ՀՀ Կենտրոնական բանկը փաստացի բարձրացնում է վարկեր՝ էլ ավելի դժվարացնելով վարկով ապրող քաղաքացիների կյանքը։

 

Հետաքրքիր է, որ հայ փորձագետները զգուշացնում են, որ 90-ականների վերջից երկրում բնակչության թիվը գնալով նվազում է, իսկ վերջին մի քանի տարիների ընթացքում ծնելիությունը չի փոխհատուցում մահացության մակարդակը, ինչը վկայում է երկրում հայաթափման մասին։ Ավելին, բնակչության հետագա նվազում է սպասվում բնական անկման, ցածր վերարտադրության և միգրացիայի աճի պատճառով: 2000-ականների սերունդը ամուսնանում է, և նրանց թիվը 40%-ով քիչ է, քան 80-ականներին ծնվածները։ Արդյունքում՝ կլինեն ավելի քիչ ամուսնություններ, նոր ընտանիքներ։

 

Համաշխարհային բանկի տվյալներով՝ Հայաստանի բնակչությունը 1990 թվականից ի վեր անշեղորեն նվազում է։ Երկիրն ունի 2,9 միլիոն բնակչություն և 1,6 միլիոն ծնելիություն, ինչը զգալիորեն ցածր է ինքնավերարտադրումից: Բնակչությունն աստիճանաբար նվազում է։ Հայաստանն արդեն հասել է ժողովրդագրական ճգնաժամի. Որովհետև երկրում մահացությունը գերազանցում է ծնելիությանը։ 20-40 տարեկանների շրջանում խախտվել է ժողովրդագրական հավասարակշռությունը՝ երկրում անհետ կորել է 60 հազար տղամարդ։ Հիմնական պատճառը արտագաղթն է։

 

ՄԱԿ-ի Բնակչության հիմնադրամի կանխատեսումների համաձայն՝ մինչև 2050 թվականը Հայաստանի բնակչությունը ներկայիս 2 959 700 մարդուց կնվազի մինչև 2 816 000։ 2020 թվականին Հայաստանում բնական աճը կազմել է 1070 մարդ։ 1990-ի ցուցանիշի համեմատությամբ պարզ է դառնում, որ աճը նվազել է գրեթե 54 անգամ (57900-ից իջել է)։

 

Արդյունք. Շատ փորձագետների կարծիքով՝ Հայաստանում տնտեսական աճ կսկսվի Երևանի - Բաքվի ու Անկարայի հարաբերությունների կարգավորումից հետո։ Բաքվի և Անկարայի հետ Երևանի հարաբերությունների կարգավորման հետևանքը կլինի առաջին հերթին Հայաստանի տնտեսական բարեկեցության աճը։