Լաչինի շրջանի Զաբուխ գյուղում բնակվող հայերն արդեն մի քանի օր է՝ սկսել են լքել Ադրբեջանի տարածքը։ Ըստ հայկական լրատվամիջոցների, այստեղ ապօրինի բնակվող հայերին գյուղը լքելու համար ժամանակ է տրվել մինչև օգոստոսի 25-ը։

Ըստ հայկական ԶԼՄ-ների տեղեկությունների՝ այստեղ ապրում է մոտ 300 հայ։ Նրանք հիմնականում բնակիչներ են, որոնց Երևանի իշխանությունը Լիբանանից, Սիրիայից և Իրաքից տեղափոխել է Զաբուխ։

Նշենք, որ Լաչինի շրջանը վարչական տարածքային միավորի կարգավիճակ է ստացել 1930 թվականին: 1933 թվականի հունվարի 1-ի տվյալներով Զաբուխ գյուղում ապրում էր 151 բնակիչ (76 տղամարդ և 75 կին)։ Բնակչության 99 տոկոսը կազմում էին ադրբեջանցիները։

Գյուղը գրավվել է հայկական զինված խմբավորումների կողմից 1992 թվականի մայիսին։ Մի քանի ամիս անց գյուղ այցելած կանադացի լրագրող Դենիել Բրոքը ասել է, որ Զաբուխը «ամբողջովին լքված է», և որ մնացել են միայն «տասնյակ այրված, տանիք չունեցող տներ»։

Նշենք նաև, որ լիբանանահայ գործարարները Զաբուխի տարածքում նոր բնակավայր են կառուցել 2013 թվականին: Բնակավայրում կառուցվել է ավելի քան 150 տուն։ Այդ տներում տեղավորվել են Լիբանանից տեղափոխված հայերը։

Իսկ ինչպիսի՞ն է լինելու Զաբուխից տեղափոխված հայերի ճակատագիրը։

Նրանցից ոմանք ասում են, որ գյուղից չեն հեռանալու, զինված դիմադրություն են ցույց տալու։ Այնուամենայնիվ, կան այնպիսիք, ովքեր հետևում են նախազգուշացմանը և պատրաստվում են միգրացիայի։ Սակայն իրենց հայկական բնության պատճառով, ասում են, որ վառելու են իրենց տները, վնասելու են շրջակա միջավայրը, կլքեն գյուղը։

Ինչ վերաբերում է Լաչինից հեռացած հայերի ճակատագրին, որոշ ժամանակ առաջ այս հարցը մեկնաբանեց Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը: Նա իր խոսքում ընդգծել է, որ Զաբուխից տեղափոխված հայերի ճակատագիրը կորոշի կառավարությունը։

Այսպես, հունիսի 27-ին կայացած առցանց ասուլիսում Նիկոլ Փաշինյանը մատնանշել է, որ «Լաչինի միջանցքում» գտնվող Զաբուխ և Սուս գյուղերը և Լաչին քաղաքը պետք է հանձնվեն Ադրբեջանին։ Նա ասել է, որ գյուղից հեռացող հայերին պետք է բնակարանով ապահովել։

Փաշինյանը կարծում է, որ ղարաբաղցի անջատողականները պետք է լուծեն Զաբուխից գաղթած հայերի խնդիրը: Պատասխանելով այն հարցին, թե որտեղ են տեղադրվելու, Հայաստանի վարչապետն ասել է, որ «զաբուխցիները» կտեղափոխվեն այն տարածք, որտեղ գտնվում են անջատողականները։

Այլ տեղեկություններով ընդգծվել է, որ հայերը Զաբուխից կտեղափոխվեն Խանքենդի։

Նշենք, որ Ղարաբաղյան Երկրորդ պատերազմի ավարտի մասին Ադրբեջանի, Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև կնքված եռակողմ համաձայնագրի պայմանների համաձայն՝ «Լաչինի միջանցքը», որտեղ գտնվում է գյուղը, անցել է ռուս խաղաղապահների վերահսկողության տակ։ Բուն Լաչինի շրջանը դեկտեմբերի 1-ին վերադարձվել է Ադրբեջանի վերահսկողությանը։

«Լաչինի միջանցքին» այլընտրանք նոր ճանապարհի կառուցումն արտացոլվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ին Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև ստորագրված եռակողմ հայտարարության մեջ։ Ադրբեջանի պատասխանատվության տակ գտնվող ճանապարհի կառուցումն արդեն պատրաստ է, մինչդեռ Հայաստանը հայտարարել է, որ իր տարածքով անցնող ճանապարհը պատրաստ կլինի հաջորդ տարվա գարնանը։