Geçtiğimiz günlerde sözde Batı Ermenistan devletinin resmi web sitesi olduğunu iddia eden westernarmeniatv.com sitesinde ''1915. Ermenilere Karşı Gerçekleştirilen Soykırım-ARMENOSİD’İN Dehşet Verici Kanıtı: Morgenthau Telgrafı'' isimli yazı yayınlandı.  Makalede “10 Temmuz 1915’te İstanbul’dan ABD Dışişleri Bakanlığı’na gönderilen bir telgraf, Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermenilere yönelik kitlesel zulmün dehşet verici boyutlarını ortaya koymaktadır” - diye yazıyor. Bunun dışında makalede ABD Büyükelçisi Henry Morgenthau'nun çeşitli bölgelerden gelen raporların Ermenilere karşı istikrarlı ve planlı adımlar atıldığını belirttiği vurgulanıyor. Peki, bu iddialar ne kadar gerçek?!

Faktyoxla Lab. (Teyit Laboratuvarı) olarak ABD Büyükelçisi Henry Morgenthau'nun böyle bir rapor hazırlayıp hazırlamadığını, hazırladıysa bile bu iddiaların ne denli doğru olmadığını araştırdık.

Öncelikle, tarafsız bir ülkenin büyükelçisi olarak 1914-1916 yılları arasında İstanbul'dan görev yapan Morgenthau'nun yazdığı ''Büyükelçi Morgenthau'nun Hikayesi'' kitabının yabancı araştırmacılar tarafından da çürütülmesine rağmen, halen sözde soykırımı savunan çevreler tarafından önemli bir eser olarak gösteridiğini belirtmemiz gerekiyor.  Ayrıca, Amerikan misyonerleri ve Morgenthau`nun, Amerikan kamuoyunda Türk imajının olumsuz şekilde oluşmasında en büyük paya sahip olduğunu hatırlatmalıyız. Ancak 1980’lere gelene kadar Ermeni sorunu ikili ilişkilerde öncelikli bir yer tutmadı. Ermeni soykırımı yalanlarının ikili ilişkileri(Türkiye ve ABD) zehirlemeye başlamasının 1980’lerden sonraya dayandığını ve burada da Ermeni lobilerinin öne çıktığını görmeliyiz. Amerikan arşivlerinde bulunan belgelerden Ermenilerin genelde iddialarını dayanak olarak kullandıkları koleksiyon “Dışişleri Bakanlığı Belgeleri” ve özellikle de “Türkiye’nin İçişleri”dir. Bu belgelerin büyük bir çoğunluğu Morgenthau’nun iki Ermeni tercümanının yorumuyla derlenmiştir.

(Hagop S. Andonian`ın yazmış olduğu “Çağdaş Ermeniler” kitabı – 1974, ABD)

Emlakçılık mesleğinden gelen ve İstanbul’da konuşulan dillerin hiçbirini bilmeyen Morgenthau’un en önemli kaynaklarından birisi daha önce Amerikan Robert Kolej öğrencisi olmuş Hagop S. Andonian adlı kişidir ki, bu şahıs Büyükelçi'nin özel yazmanlığını yapmaktaydı. Morgenthau’un belirttiğine göre, kendisi, bu Ermeni olmaksızın yazımlarda hiçbir şey yapacak durumda değildi. Bu zat Morgenthau’un günlüklerini daktilo ediyor, ailesine ve yakınlarına gönderdiği mektupları kaleme alıyor, bunları yaparken de Morgenthau’un sözcüklerini düzeltiyormuş pozunda, tahrik amaçlı hamasi ve duygusal ilaveler yapıyordu.

Morgenthau’a faaliyetlerinde yardımcı olan diğer bir kilit isimse Ermeni tercümanı ve danışmanı olan Arşag K. Şmavonian’du. Onun resmi görüşmelerinde, misyonerlerle ve diğer toplantılarında bu iki Ermeni’den en az biri kendine eşlik ediyordu. Telgraflarının kaleme alınmasında da gene bunlar yardımcı oluyordu.

Çoğunlukla bu ikili hayal mahsulü olayları olmuş gibi gösteren birtakım düzmece raporlar kaleme alarak büyükelçiye veriyorlardı. Görev süresinde karayoluyla İstanbul’un dışına bile çıkmayan ve meydana gelen olayları bu iki Ermeni’nin verdiği raporlarla izleyen Morgenthau, Ermeni tercümanının ve kâtibinin yazdığı Anadolu Ermenilerine ilişkin düzmece raporları ABD Dışişlerine gönderiyordu.

Büyükelçi ABD’ye döndükten sonra Osmanlı’yı suçlayabilecek bir kitap yazabileceğini Başkan Wilson’a söyler ve onayını alır. “Büyükelçi Morgenthau’un Hikayesi” kitabı büyük ölçüde, Morgenthau’un tercümanları olan Arşak Şimavonyan ve Agop Andonyan’ın anlatılarına dayanmaktadır.  Dahası Morgenthau, kitabın yazılmasında “Ermeni Katliamına İlişkin Resmi Osmanlı Belgeleri” isimli düzmece kitabın yazarı Aram Andonian’dan da yardım almıştır. Yazımda katkı sağlayan diğer bir kişi de ABD Dışişleri Bakanı Robert Lansing’dir. Bu zat metinde değişiklikler ve bazı kısımların çıkarılmasını önermiş, buna karşılık kitapta adının geçmemesini istemiştir. Burton J. Hendrick isimli gazeteci ise metne son şeklini vermiştir. Bu kişi hayatı boyunca kitabın kazancının %40’ını istemiş ve almıştır. Yukarıda isimleri verilen iki Ermeni, düzmece belgelerin mimarı Andonian, bakan Lansing ve gazeteci Hendrick’ten oluşan bu iftira ve rant grubu, “Morgenthau’un raporlarında, günlüklerinde ve mektuplarında da olmayan değiştirme, ekleme, çıkarma, Talat ve Enver Paşalar gibi Türk yetkililerinin ağzından diledikleri açıklamaları” yaptırma suretiyle Türkleri suçlu göstermeye çalışmışlardır.(kaynak)

Ermeni siyasi propaganda bürolarının hazırladığı sahte tanık ifadelerinin söz konusu raporlara girmesiyle birlikte özellikle konsolos raporlarındaki duyumlarla ilgili satırlar göz ardı edilerek bu belgeler okunduğunda tehcir operasyonun olumlu tarafları hakkında çok değerli bilgiler içerdikleri görülecektir. Mesela Halep’te bulunan J. Jackson’ın raporlarında Halep’e ulaşan Ermenilerin sayısının 500.000’lere ulaştığı, bunların kent içinde ve dışında evlere, köylere ve kamplara yerleştirildikleri, Cemal Paşa’nın yaptığı yiyecek yardımları, kampların yönetimi ve gelenlerin din, mezhep ve ulaşım vasıta çeşitlerine göre tasniflerinin yapıldığı görülmektedir.

1913 ile 1916 arasında Osmanlı İmparatorluğu nezdinde Birleşik Devletler Büyükelçisi olan muhterem Henry Morgenthau, aralarında Osmanlı İmparatorluğu’nun müttefiklerinin de bulduğu birçok ülke yetkileri ile Ermeni soykırımına karşı protestolar düzenlemiş ve idare etmiştir.

Morgenthau’nun kitabını soykırım iddialarını desteklemek için kullanmak bilimsel açıdan kınanacak bir durumdur. Diğer taraftan kendisinden sonra İstanbul’da görev yapan Amiral Bristol de raporlarında Morgenthau’yu taraf olmakla ve katliam haberlerini abartılı olarak bildirmekle suçlamıştır. Morgenthau’nun eserinin 1918 yılında Paris Barış Konferansında Ermenistan delegasyonunun devlet kurma taleplerini desteklemek üzere yazılmış bir propaganda eseri olduğu kanaati bilim çevrelerinde hakimdir.

Büyükelçi Morgenthau Birleşik Devletler Dışişleri Bakanlığı’na Osmanlı İmparatorluğu Hükümeti’nin politikasının ‘bir ırk imha kampanyası’ olduğunu detaylı bir şekilde tarif etmiş ve 16 Temmuz 1916’da Birleşik Devletler Dışişleri Bakanı Robert Lansing tarafından ‘Bakanlık Ermeni soykırımını durdurmak üzere… işlemlerinizi onaylamaktadır’ şeklinde talimat vermiştir. Oysa Morgenthau’nun bu tespitlerini yaptığı günlerde henüz pek çok ilde sevk ve iskan faaliyeti ya başlamamış ya da birkaç hafta önce başlamıştır. Unutulmamalıdır ki Erzurum dışında pek çok doğu vilayetinden sevk 1Temmuz 1915 sonrasında başlamıştır. Harput’tan sevkıyat 4 Temmuz’da Elazığ’dan 1 Temmuz’da, Trabzon’dan 1 Temmuz’da ve Yozgat’tan 18 Temmuz’da sevk başlamıştır. Demek ki Morgenthau’nun raporunu kaleme aldığı Temmuz ayı, henüz yaşananları “bir ırkın imha kampanyası” olarak betimlemek için çok erkendir. Bu rapor, olsa olsa büyükelçinin ön yargısını anlamak bakımından uygun olabilir. ABD Dışişleri Bakanlığının söz konusu talimatı, kuşkusuz Büyükelçisinin bakanlığa verdiği raporlar doğrultusundadır. Henüz erken bir tarihte ABD Dışişleri Bakanlığının katliamların bir ırkın imhası boyutunda olduğuna kanaat getirerek bir talimat vermesi zaten mümkün değildir. 

Ona göre Osmanlı yönetimi, barışçıl Ermeni nüfusunu keyfi tutuklamalar, işkenceler, toplu sürgünler ve zorunlu göçler yoluyla köklerinden sökerek bir imha politikası izliyordu.   

İşin garip tarafı başka bir ABD'li muhabir George Abel Schreiner ise kendi kitabı, The Craft Sinister’da ‘Türklerin üstüne attığın vahşetin çok azını gördün; diğer taraftan isyanların olduğu bölgelerde yaşayandan daha fazla sayıda Ermeni’nin öldüğünü iddia etmişsin. Bu insanların kaderi, yaptığın abartıya gerek olmaksızın dahi yeterince üzücü’ diye yazarak, Morgenthau’yu olumsuz bir yaklaşımla ele almıştı. Bunun dışında yazdığı tüm eserlerde Türklerin Ermenilere karşı soykırım yapmadığını belgelerle kanıtlayan Amerikalı Osmanlı tarihçisi ve akademisyeni Heath Lowry, Türkçe’ye çevrilen ''Büyükelçi Morgenthau’nun Öyküsünün Perde Arkası –The Story Behind Ambassador Morgenthau’s Story'' eserinde de Morgenthau’nun tüm amacının Amerikan hükümetinin savaş propagandasına kamuoyu nezdinde destek kazandıracak Türk ve Alman aleyhtarı kurgu bir kitap yazarak ABD’nin savaş gayretlerine destek sağlamak olduğunu ortaya koymaktadır.   

Sonuç olarak:

- Fransa tarafından desteklendiğini tescillediğimiz sözde Batı Ermenistan Devleti'nin westernarmeniatv.com sitesinde yayınlanan ''1915. Ermenilere Karşı Gerçekleştirilen Soykırım-ARMENOSİD’İN Dehşet Verici Kanıtı: Morgenthau Telgrafı'' haberi tamamen düzmeceden ibarettir,

-Yazıda bahsi geçen dönemin ABD büyükelçisi Morgenthau’nun raporunda geçen iddialar onun tercümanı Arshag Schmavonian ve sekreteri Hagop Andonian’ın ne kadar etkisinde kaldığını göstermektedir.

- Ermeniler, diaspora ve Ermenileri kulanan bazı merkezler bazı tarihbilimcilerce yalanlanmasına rağmen hala bu yalanı servis etmeyi sürdürmektedirler.