Sosial şəbəkələrdə Həcc ziyarətində şeytanı daşqalaq etmə mərasimi zamanı atılan daşların bir obyektdə toplanaraq paketlərdə üç dollara satıldığı iddia edilir.
Faktyoxla Lab. bu iddianı araşdırıb.
Mövzu ilə bağlı məlumat almaq üçün “Google”da "Hacıların atdığı daşlar nə olur?" sözlərini ingilis dilində axtarışa veririk və 29 iyun 2023-cü ildə “Arab News”da dərc olunan məqaləni əldə edirik.
Məqalədə baş ofisi Minada yerləşən Kidana İnkişaf Şirkətinin rəsmisi Əhməd Əl-Subhi "şeytanı" daşqalaq edərkən istifadə edilən daşlarla bağlı prosesi izah edir. "Daşlama yürüşü"nün keçirildiyi ərazidə Cemerat (Camarat) körpüsünün 15 metr dərinliyindəki zirzəmiyə düşən daşlar yad maddələrdən təmizlənir və növbəti həcc ziyarətinə hazırlanır. Məqalədə bildirilir ki, zəvvarlar daşları Mina və Müzdəlifədə Camarat körpüsünün təxminən 300 nöqtəsindən əldə edə bilərlər.
Zəvvarlara çatan daşlarla bağlı oxşar təfərrüatlar “Saudi Gazette”-nin 11 iyul 2022-ci il tarixli xəbərlərində də verilir və satılan daşlarla bağlı heç bir məlumat yoxdur.
"Şeytanı" daşlamaqla bağlı “Google”da türk dilində axtarış etdikdə, Anadolu Agentliyinin 13 avqust 2019-cu il tarixli xəbərinə rast gəlirik. Xəbərdə zəvvarların Müzdəlifə və Ərəfat bölgələrindən topladıqları daşlardan "şeytanı" daşqalaq etmək üçün istifadə etdikləri bildirilir.
“Euronews Türk” kanalının 21 avqust 2018-ci il tarixli video xəbərlərində Müzdəlifə bölgəsindən daş yığan zəvvarların görüntülərini görürük. Bu görüntülər zəvvarların yerdən daş yığdığı anları əks etdirir.
“Hürriyət” qəzetində 5 avqust 2021-ci il tarixli xəbərdə zəvvarların şeytanı daşlamaq üçün daş yığa biləcəyi yerlər qeyd olunur.
Dini İşlər İdarəsinin Həcc Sərnişinləri Bələdçisində “Müzdəlifə Vəqfi” başlığında aşağıdakı ifadələr yer alıb: “Minaya getməzdən əvvəl şeytana atılacaq daşlar yığılır. Daşlar noxuddan böyük, fındıqdan kiçik olmalıdır, təmiz deyilsə, yuyulmalıdır. Əqəbə Cəmrəsinə atılacaq yeddi daşı birinci gün toplamaq məsləhətdir. Başqa daşları da başqa yerdən toplamaq olar”.
Bu ifadədən başa düşürük ki, daşlar yığılır və heç bir yerdən alınmır.
Ərəbistan Krallığının Media Nazirliyi də 26 iyun 2023-cü ildə mövzu ilə bağlı açıqlama verib. Nazirliyin açıqlamasında Cemerat körpüsünün dibinə düşən daşların bant sistemli üç fərqli hovuzda toplandığı təfərrüatı yer alıb. Açıqlamada bildirilir ki, daşları daşımaq mexanizmi olmasa, yığılan çınqıllar dağ əmələ gətirər.
Nəticə:
Zəvvarların daşları satın almalarına dair heç bir sübut yoxdur;
Zəvvarların istifadə etdiyi daşlar Minada Camarat körpüsü və Müzdəlifə bölgələrindən toplanır;
"Şeytan"ın daşlanması zamanı istifadə edilən daşların harada toplanacağı ilə bağlı Diyanət İşləri Başçılığının məlumatı var;
Ziyarət dövründə edilən xəbərlərdən zəvvarların daşları almadıqları, müəyyən bölgələrdən yığdıqları barədə məlumatlar əldə etmək mümkündür;
